نماز
اللهم عجل لولیک الفرج
سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 19:8 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


نمازهای مستحبی زیاد است كه آنها را «نافله» گویند و بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله های شبانه بیشتر سفارش شده و آنها در غیر روز جمعه، سی و چهار ركعتند كه هشت ركعت آن نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر و چهار ركعت نافله مغرب و دو ركعت نافله عشا[1] و یازده ركعت نافله شب و دو ركعت نافله صبح می باشد.[2]

تأكید بر نافله ها

در اسلام تأكید فراوانی بر انجام نمازهای مستحبی شده و ثواب های زیادی نیز برای آن منظور گردیده است كه شمارش آنها، از حوصله درس خارج است. در اینجا تنها به ذكر یك روایت تبرّك می جوییم: رسول اكرم ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود:

«إنّ للقلوب إقبالاً‌ و إدباراً فإذا أقبلت فتنفّلوا و إذا أدبرت فعلیكم بالفریضه»[3]

دلها را آمادگی و بی رغبتی است؛ هرگاه آمادگی داشتند، نافله بخوانید و اگر بی رغبتی نشان دادند برشما باد كه بر نماز واجب بسنده كنید.

فلسفه نوافل

می دانیم كه هر كار مستحبی اعم از نماز و غیر آن، عملی است كه برای استحباب آن از سوی شرع حكمتی وجود دارد و داوطلبانه، به دلخواه شخص انجام می گیرد كه در این صورت پاداش نیكو دارد و اگر هم انجام ندهد، عقاب و عذابی در كارنیست. در اینجا این سؤال پیش می آید كه فلسفه و علت تشریع كارهای مستحب از جمله نمازهای نافله چیست؟ در پاسخ گوییم چنین كاری دو علّت مهم و اساسی داشته است:

الف ـ تأكید بر حفظ نمازهای واجب

نمازهای مستحبی، نمازهای واجب را در برابر گردبادهای اهمال و سهل انگاری محافظت می كنند و قصد وسو سه و دستبرد شیطان به وسیله آنها شكسته و دفع می گردد.

به عبارت دیگر، نمازهای مستحبی سبب تقویت نمازهای واجب در برابر آسیبها و حوادث احتمالی است.

حمّاد بن عبدالله گوید:

علّت تشریع نمازهای نافله را از امام صادق ـ علیه السلام ـ جویا شدم.

ایشان پاسخ داد:

«علّت چنین كاری تأكید بر نمازهای واجب بوده است؛ زیرا اگر نماز مردم جز همین چهار ركعت نماز ظهر نبود، به آن اهمیت چندانی نمی دادند و احتمال داشت كه توفیق انجام آن را از دست بدهند، ولی وقتی نافله هم به آن اضافه شده، به خاطر زیاد بودنش در انجام آن تعجیل می كنند، همچنین است نماز عصر... .»[4]

نكته دیگر اینكه وضع نمازهای مستحبی، لطف و عنایتی است از جانب خدا برای بندگان، به این بیان كه بیشتر مردم در بجای آوردن نمازهای واجب، از نظر آداب و شرایط پذیرش و گزاردن نمازی خداپسند، كوتاهی می ورزند، از این رو، خداوند، نمازهای نافله را راه جبران این نقیصه قرار داده است: شخصی به نام «ابوبكر» گوید:

«حضرت امام باقر ـ علیه السلام ـ از من پرسید: آیا می دانی نمازهای مستحب برای چه وضع شده است؟ عرض كردم: فدایت شوم نمی دانم.

فرمود:

«لِأَنَّهُ إِنْ كان فِی الْفَریضَهِ نُقْصانٌ قُضِیَتِ النّافِلَهٌ عَلَی الْفَریضَهِ حَتّی تَتُمَّ»[5]

برا ی اینكه اگر در نماز واجب كمبودی باشد، نافله آن را جبران كند، تا كامل شود.

امام كاظم ـ علیه السلام ـ نیز فرمود:

«إِنَّ اللهَ تَبارَكَ وَ تَعالی أَتَمَّ صَلاهَ الفَریضَهِ بِالصَّلاهِ النّافِلَهِ وَ أَتَمَّ صِیامَ الْفَریضَهِ بِصِیامِ النّافِلَهِ»[6]

خداوند بزرگ، نماز واجب را با نماز نافله و روزه واجب را با روزه مستحب كامل كرده است.

ب ـ باز بودن مسیر تكامل

تشریع انواع عبادتها در ادیان الهی برای تكامل و تقرّب انسان به خدا صورت گرفته است كه عبادتهای واجب، حدّ ضروری و لازم آن است و هر كس مكلّف است با انجام آن خود را به چنین مرزی برساند.

از طرف دیگر، برای آنكه مؤمن توقّف نكند و راه تقرّب بیشتر به رویش باز باشد، عبادتهای اختیاریِ فراوانی فرا روی او قرار گرفته تا بتواند بدین وسیله سیر تكاملی خویش را ادامه دهد پس هر كه عبادتش بیشتر باشد، تقربش بیشتر است. شاهد این گفتار، سخن امام كاظم ـ علیه السلام ـ درباره قرآن است:

«... دَرَجاتُ الْجَنَّهِ عَلی قَدْرِ ایاتِ الْقُرْآنِ یُقالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَیَقْرَاُ ثُمَّ یَرْقی...»[7]

درجات بهشت به تعداد آیه های قرآن است. به او (مؤمن) گفته می شود (آیه های قرآن را) بخوان و بالا برو، او هم می خواند و بالا می رود.

حضرت رضا ـ علیه السلام ـ در این راستا فرمود:

«بدانید كه نمازهای نافله به خاطر تفاوت مردم در توانشان تشریع شده است؛ زیرا برخی از برخی، قوی ترند، نمازهای واجب برای پایین ترین سطح وضع شده، سپس مستحبات در پی آن آمده است تا قوی و ضعیف در حد توانشان عمل نمایند، بنابراین هیچ كس فراتر از توانش مكلّف نشده است... همچنین است روزه و حج و برای هر واجبی، مستحبی بدین معنا وجود دارد.[8]

تجلّی عشق به معبود

پس از آنكه مؤمن طعم شیرین عشق الهی را در نمازهای واجب چشید در پی ارتباط بیشتر با معبود خویش به دامن مستحبات چنگ می زند و برای جلب توجّه معشوق بی همتا، هدیه گرانقدر و زیبایی به نام «نماز مستحبی» را پیش كش می آورد. حضرت رضا ـ علیه السلام ـ فرمود:

«حَسِّنُوا نَوافِلَكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّها هَدِیَّهٌ إِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ»[9]

نمازهای نافله را زیبا ادا كنید و آگاه باشید كه آنها هدیه ای به پیشگاه خدای بزرگ است.

نماز شب

در میان نوافل روزانه، ماهانه و سالانه، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است كه قرآن و روایات بر آن تأكید فراوان دارند. قرآن مجید با لحن بسیار شوق آور از شب بیداران زنده دل یاد كرده، می فرماید

«تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ»[10]

از بستر خواب پهلو تهی كنند، پروردگارشان را با بیم و امید بخوانند و از آنچه روزیشان كرده ایم انفاق كنند.

مرحوم طبرسی از امام باقر و امام صادق ـ علیهما السّلام ـ نقل می كند كه:

«منظور از مؤمنان در این آیه شب زنده دارانی هستند كه برای اقامه نماز شب از بستر گرم خویش بر می خیزند.[11]

آن گاه قرآن مجید از پاداش بزرگ و نفیسی كه خداوند به زاهدان شب عنایت می كند، خبر داده، می فرماید:

«فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما كانُوا یَعْمَلُونَ»[12]

هیچ كس نمی داند كه در ازای كاری كه انجام داده اند، چه (پاداش مهم) و چشم روشنی ای برای آنها نهفته شده است.

حضرت امام صادق ـ علیه السلام ـ در تفسیر این آیه شریفه فرمود:

«ما مِنْ حَسَنَهٍ إِلاّ وَ لَها ثَوابٌ مُبَیَّنٌ فِی الْقُرْانِ إِلّا صَلاهُ اللَّیْلِ فَإِنَّ اللهَ عَزَّ اسْمُهُ لَمْ یُبَیِّنٌ ثَوابَها لِعِظَمِ خَطَرِها قالَ: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ»[13]

هیچ كاری نیكی نیست جز آنكه پاداشش در قرآن بیان شده است مگر نماز شب كه خداوند به خاطر عظمت شأن آن ثوابش را برملا نكرده و فرموده است: فَلا تَعلَمُ نَفس».

ممكن است دراینجا این سؤال پیش آید كه چرا پاداش عظیم نماز شب مخفی نگاه داشته شده است؟ این سؤال را به سه شكل می توان پاسخ داد:

1. كارهای ارزشمند و عظیم چنان است كه حقیقت آنها به سادگی قابل درك نیست، درعین حال پنهان داشتن پاداش آنها نشاط انگیزتر است.

2. قرّه العین و چشم روشنی، آن قدر بزرگ و گسترده است كه دانش انسان از رسیدن به تمام خصوصیات آن ناتوان است.

3. چون «نماز شب» مخفیانه و دور از چشم دیگران انجام می گیرد، پاداش آن نیز پنهان و دور از چشم مردمان است.[14]

رهبران بزرگوار اسلام نیز با تعبیرهای گوناگونی مردم را به انجام این عمل بزرگ تشویق می كردند كه در اینجا به یك نمونه آن بسنده می كنیم؛ معاذ بن جبل گوید:

«روزی رسول اكرم ـ صلی الله علیه و اله ـ به من فرمود: اگر مایلی راه های خیر را به تو نشان بدهم. سپس فرمود: «... قیام الرّجل فی جوف اللّیل یبتغی وجه الله»[15]

(یكی از راهها) برخاستن مرد در دل شب در پی یافتن رضای خداست.

برخی از آثار نماز شب

با اینكه همه پاداش اخروی نماز شب برای ما درك كردنی نیست، ولی معصومین ـ علیهم السلام ـ از برخی آثار دنیوی و اخروی آن ما را مطلع كرده اند كه نوضیح آن در زیر می آید:

رسول اكرم ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود

«إنّ قیام اللّیل قربه إلی الله و تكفیر السّیئات و منهاه عن الاثم و مطرده الدّاء فی الجسد»[16]

همانا نماز شب: 1. نزدیكی به خداست. 2. جبران كردن گناهان است. 3. باز دارنده از گناه است. 4. دفع كننده درد بدن است. 5. درسخنی دیگر فرمود:

«من صلّی باللّیل حسن وجهه بالنّهار»[17]

هر كس نماز شب بخواند، چهره اش در روز نیكو (نورانی) می شود.

6. رزق روز را تضمین می كند؛ چنانكه شخصی خدمت آن حضرت آمده، بگونه ای عرض نیاز كرد كه گویا به نان شب محتاج است. امام پرسید: آیا نماز شب می خوانی؟ پاسخ داد آری، حضرت رو به یاران خویش كرده فرمود:

«كذب من زعم أنّه صلّی باللّیل و یجوع بالنّهار إنّ الله ضمّن بصلاه اللّیل قوت النّهار»[18]

كسی كه ادعا می كند نماز شب خوانده و در روز گرسنه مانده است، دروغگوست؛ زیرا خداوند به وسیله نماز شب روزی روز را تضمین كرده است.

7 و 8 و 9ـ چهره را زیبا می سازد غم را می زداید و دیده را جلا می دهد، چنان كه پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و اله ـ درباره این سه اثر فرمود:

«صلاه اللّیل تحسن الوجه و تذهب بالهمّ و تجلوا البصر»[19]

نماز شب چهره را نیكو می كند و غم را می زداید و دیده را جلا می دهد.

10. بهشت، پاداش آن است. رسول اكرم ـ صلی الله علیه و اله ـ هنگام ارتحال به ابوذر فرمود:

«یا أباذرًّ! إحفظ وصیّه نبیّك تنفعك، من ختم له بقیام اللّیل ثمّ مات فله الجنّه»[20]

ای ابوذر سفرش پیامبرت را حفظ كن كه برایت سود آور است: هر كس آخر كارش با نماز شب باشد و بمیرد، بهشت برای اوست.



--------------------------------------------------------------------------------

[1] . تذكّر: او ركعت نافله عشا نشسته خوانده می شود و روی هم یك ركعت محسوب می گردد.

[2] . توضیح المسائل، امام خمینی (ره)، مسأله 764.

[3] . فروع كافی، ج 3، صفحه 454.

[4] . علل الشرایع، مترجم، صفحه 328، داوری.

[5] . همان.

[6] . بحارالانوار، ج 87، صفحه 27.

[7] . اصول كافی، ج 2، صفحه 443، اسلامیه.

[8] . بحارالانوار، ج 87، صفحه 22.

[9] . همان.

[10] . سجده (32)، آیه 16.

[11] . مجمع البیان، ج 7، 8، صفحه 331، دارالحیا التراث العربی.

[12] . سجده (32، آیه 17.

[13] . مجمع البیان، ج 7ـ 8، صفحه 331.

[14] . ر. ك: مجمع البیان، ج 7ـ 8،صفحه 331.

[15] . بحارالانوار، ج 87، صفحه 123.

[16] . بحارالانوار،‌ج 87، صفحه 155.

[17] . وسائل الشیعه، ج 5، صفحه 270.

[18] . وسایل الشیعه، ج 5، صفحه 271.

[19] . همان، صفحه ‌272.

[20] . همان، صفحه 274.

علي اصغر الهامي نيا- غلامعباس طاهر زاده- اخلاق عبادي، ص115
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 19:0 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


تعقيبات نماز صبح

قال الصادق - عليه السلام -الجلوس بعد صلاة الغداة فى التعقيب و الدعاء حتى تطلع الشمس ابلغ فى طلب الرزق من الضرب فى الارض

هركس بعد از نماز صبح براى تعقيب و دعا تا طلوع خورشيد بنشيند، بهتر از در نورديدن زمين ، روزى راجلب مى كند.(وسائل الشيعه ، ج 4، ص 10 35).


آثار تعقيب نماز صبح :

ما استنزل الرزق بشى ء مثل التعقيب فيمابين طلوع الفجر الى طلوع الشمس

چيزى رزق آفرين تر از تعقيب بين نماز صبح وطلوع آفتاب نيست . (وسائل الشيعه ، ج 4 ص 1036).


تعقیبات نماز ظهر :



لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ الْعَظیمُ الْحَلیمُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَریمُ، اَلْحَمْدُ للهِِ

نیست معبودى جز خداى بزرگ بردبار، نیست معبودى جز خدا پروردگار عرش، ستایش خاص خدا

رَبِّ الْعالَمینَ، اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ مُوجِباتِ رَحْمَتِكَ، وَ عَزآئِمَ مَغْفِرَتِكَ،

پروردگار جهانیان است بار خدایا از تو مى خواهم آنچه باعث رحمت و وسایل حتمى مغفرت توست

وَالْغَنیمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ،وَالسَّلامَةَ مِنْ كُلِّ اِثْم،اَللّهُمَّ لاتَدَعْ لى ذَنْباً اِلاَّغَفَرْتَهُ،

و بهره اى از هر نیكى و سلامتى از هر گناهى بار خدایا هیچ گناهى برایم مگذار جز آن كه آن را بیامرزى

وَلا هَمّاً اِلاَّ فَرَّجْتَهُ، وَ لا سُقْماً اِلاَّ شَفَیْتَهُ، وَ لا عَیْباً اِلاَّ سَتَرْتَهُ، وَ لا رِزْقاً

و هیچ اندوهى جز این كه برطرف كنى و هیچ دردى جز آن كه شفا دهى و هیچ عیبى جز آن كه بپوشانى و هیچ رزقى

اِلاَّ بَسَطْتَهُ، وَ لا خَوْفاً اِلاَّ امَنْتَهُ، وَ لا سُوءً اِلاَّ صَرَفْتَهُ، وَ لا حاجَةً هِىَ لَكَ

جز آن كه فراوانش كنى و هیچ ترسى جز آن كه امانش بخشى و هیچ بدى جز آن كه بگردانیش و هیچ حاجتى كه در آن

رِضاً وَلِىَ فیها صَلاحٌ اِلاَّقَضَیْتَها،یااَرْحَمَ الرّاحِمینَ،امینَ رَبَّ الْعالَمینَ.(1)

خشنودى تو و صلاح كار من باشد جز آن كه برآورده اش كنى اى مهربانترین مهربانان اجابت فرما اى پروردگار جهانیان.



و نیز مى خوانى:

اَللّهُمَّ اِنْ عَظُمَتْ ذُنُوبى فَاَنْتَ اَعْظَمُ، وَ اِنْ كَبُرَ تَفْریطى فَاَنْتَ اَكْبَرُ، وَ اِنْ

بار خدایا اگر گناهانم بزرگ است پس تو بزرگتر از آنهایى و اگر كوتاهیم زیاد است باز هم تو بزرگترى و اگر

دامَ بُخْلى فَاَنْتَ اَجْوَدُ، اَللّهُمَّ اغْفِرْ ]لى[ عَظیمَ ذُنُوبى بِعَظیمِ عَفْوِكَ،

بخل من ادامه دارد پس تو سخى ترى بار خدایا بزرگى گناهانم را به بزرگى عفو خود ببخش

وَكَثیرَ تَفْریطى بِظاهِرِ كَرَمِكَ،وَاقْمَعْ بُخْلى بِفَضْلِ جُودِكَ،اَللّهُمَّ ما بِنا مِنْ

و زیاد كوتاهى كردنم را به كرم آشكارت بیامرز و بخل مرا به زیادى بخششت ریشه كن ساز خدایا هر نعمتى كه

نِعْمَة فَمِنْكَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُكَ وَ اَتُوبُ اِلَیْكَ.(2)

داریم از توست معبودى جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و به سوى تو بازگردم.



از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است كه: امیر مؤمنان(علیه السلام) بعد از نماز ظهر مى گفت:



اَللّهُمَّ اِنّى اَتَقَرَّبُ اِلَیْكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ، وَ اَتَقَرَّبُ اِلَیْكَ بِمُحَمَّد عَبْدِكَ

خدایا به تو تقرّب جویم بوسیله جود و كرمت و تقرّب جویم به تو بوسیله محمّد بنده

وَرَسُولِكَ،وَاَتَقَرَّبُ اِلَیْكَ بِمَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبینَ،وَاَنْبِیآئِكَ الْمُرْسَلینَ، وَبِكَ

و رسول تو و تقرّب جویم به تو به فرشتگان مقرّبت و پیمبران مرسلت و به خودت

اللّهُمَّ اَنْتَ الْغَنِىُّ عَنّى، وَبِىَ الْفاقَةُ اِلَیْكَ، اَنْتَ الْغَنِىُّ وَ اَ نَا الْفَقیرُ اِلَیْكَ،

خدایا تو از من بى نیازى ولى من بدرگاهت نیازمندم و بى نیاز مطلق تویى ولى من محتاج توام

اَقَلْتَنى عَثْرَتى، وَ سَتَرْتَ عَلَىَّ ذُ نُوبى، فَاقْضِ الْیَوْمَ حاجَتى، وَ لا

لغزشم را نادیده گرفتى و گناهانم را بر من پوشاندى پس در این روز حاجتم را برآور

تُعَذِّبْنى بِقَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّى، بَلْ عَفْوُكَ وَ جُودُكَ یَسَعُنى

و معذبم مكن بخاطر كارهاى زشتى كه از من مى دانى بلكه گذشت و جود تو فرایم گیرد

آنگاه حضرت به سجده رفت و مى گفت:

یا اَهْلَ التَّقْوى وَ یا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، یا بَرُّ یا رَحیمُ، اَنْتَ

اى شایسته پرهیزكارى و اى شایسته آمرزش اى نیكوكار اى مهربان تو

اَبَرُّ بى مِنْ اَبى وَ اُمّى وَ مِنْ جَمیعِ الْخَلائِقِ، اِقْبَلْنى بِقَضآءِ حاجَتى،

نیك رفتارترى نسبت به من از پدر و مادرم و از همه خلایق بازم گردان با حاجت روا

مُجاباً دُعائى، مَرْحُوماً صَوْتى، قَدْ كَشَفْتَ اَنْواعَ الْبَلاءِ عَنّى.(3)

و دعاى مستجاب و آوازى كه مورد مهرت قرار گرفته و انواع بلا را از من دور كرده باشى.



1. مصباح المتهجّد، صفحه 61.
2. مصباح المتهجّد، صفحه 63.
3. كافى، جلد 2، صفحه 545، حدیث 1


تعقیبات نماز عصر



1ـ اَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ،

آمرزش خواهم از خدایى كه معبودى جز او نیست زنده و پاینده وبخشاینده و مهربان

ذُوالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ، وَاَسْئَلُهُ اَنْ یَتُوبَ عَلَىَّ تَوْبَةَ عَبْد ذَلیل خاضِع، فَقیر

و داراى جلال و بزرگوارى است، از او خواهم توبه ام را بپذیرد توبه بنده اى خوار فروتن نیازمند

بآئِس، مِسْكین مُسْتَكین مُسْتَجیر، لا یَمْلِكُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَ لا ضَرّاً، وَ لا

پریشان بینوا درمانده پناهنده اى كه مالك هیچ یك از سود و زیان

مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لا نُشُوراً.(1)

و مرگ و زندگى و رستاخیزى براى خود نیست.



2ـ اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِكَ مِنْ نَفْس لا تَشْبَعُ، وَ مِنْ قَلْب لا یَخْشَعُ، وَمِنْ عِلْم

بار خدایا به تو پناه مى برم از نفسى كه (از خواهش) سیر نشود و از دلى كه خشوع ندارد و از دانشى كه

لا یَنْفَعُ، وَمِنْ صَلاة لا تُرْفَعُ، وَ مِنْ دُعآء لا یُسْمَعُ، اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ

سود ندهد و از نمازى كه بالا نرود و از دعایى كه شنیده نشود خدایا از تو خواستارم

الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ، وَالْفَرَجَ بَعْدَ الْكَرْبِ، وَ الرَّخآءَ بَعْدَ الشِّدَّةِ، اَللّهُمَّ ما بِنا

آسانى پس از دشوارى را و گشایش پس از گرفتارى و فراوانى پس از سختى بار خدایا هر نعمتى كه

مِنْ نِعْمَة فَمِنْكَ، لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُكَ وَ اَتُوبُ اَلِیْكَ.(2)

ما داریم از آن تو است كه معبودى جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و بسوى تو بازگشت كنم.

3ـ از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه هر كس بعد از نماز عصر هفتاد مرتبه استغفار كند، خداوند هفتصد گناه وى را بیامرزد.(3)



1. بلد الامین، صفحه 20.
2. بلد الامین، صفحه 20.
3. مصباح المتهجّد، صفحه 73.


تعقیبات نماز مغرب



شیخ در «مصباح المتهجّد» مى گوید:

پس از نماز مغرب و بعد از ذكر تسبیحات حضرت زهرا(علیها السلام) مى گویى:

1ـ اِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ، یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ

همانا خدا و فرشتگانش بر پیغمبر درود فرستند اى كسانى كه ایمان آورده اید درود فرستید بر او

وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد النَّبِىِّ، وَ عَلى ذُرِّیَّتِهِ وَ صَلِّ

و سلام كنید سلام كاملى خدایا درود فرست بر محمّد پیامبر (گرامى خود) و بر نژادش

عَلى اَهلِ بَیْتِهِ.(1)

و بر خاندانش.



2ـ سپس هفت مرتبه مى گویى:

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ.(2)

به نام خداى بخشاینده مهربان و هیچ جنبش و هیچ نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ.



3ـ سه مرتبه مى گویى:

اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى یَفْعَلُ مایَشآءُ،وَلا یَفْعَلُ مایَشآءُ غَیْرُهُ.(3)



ستایش خاص خدایى است كه آنچه خواهد مى كند ولى غیر او آنچه را خواهد نتواند انجام دهد.



4ـ بعد از آن مى گویى:

سُبْحانَكَ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اِغْفِرْ لى ذُنُوبى كُلَّها جَمیعاً،

منزهى تو معبودى جز تو نیست گناهان مرا به تمامى هر چه هست بیامرز

فَاِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ كُلَّها اِلاَّ اَنْتَ.(4)

زیرا تمامى گناهان را (كسى) جز تو نیامرزد.



5ـ آنگاه نافله مغرب را مى خوانى كه چهار ركعت است (هر دو ركعت به یك سلام) و میان نماز مغرب و نافله آن، سخن نمى گویى.(5)

مرحوم «شیخ طوسى» فرموده، روایت شده است: در ركعت اوّل بعد از حمد سوره «قل یا ایّها الكافرون» را بخواند و در ركعت دوم، سوره «قل هو اللّه احد» و در دو ركعت بعدى، هر سوره اى را خواست بخواند و در روایتى آمده است كه امام حسن عسكرى(علیه السلام) در ركعت سوم پس از حمد، آیات نخستین سوره حدید تا آیه ششم (و هو علیم بذات الصّدور) را مى خواند و در ركعت چهارم پس از حمد، آخر سوره حشر از «لو أنزلنا هذا القرآن على جبل» را تا آخر سوره تلاوت مى كرد.(6)

مستحب است در سجده آخر نوافل در هر شب، مخصوصاً در شب جمعه هفت مرتبه بخواند:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَریمِ،وَاسْمِكَ الْعَظیمِ،وَمُلْكِكَ الْقَدیمِ،اَنْ تُصَلِّىَ

خدایا از تو مى خواهم به ذات بزرگوارت و نام بزرگت و سلطنت ازلیت كه درود فرستى

عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَغْفِرَ لى ذَنْبِىَ الْعَظیمَ،اِنَّهُ لایَغْفِرُ الْعَظیمَ اِلاَّ الْعَظیمُ.(7)

بر محمّد و خاندانش و بیامرزى گناه بزرگ مرا زیرا كه بزرگ را جز بزرگ نیامرزد.



6ـ پس از انجام نافله، این تعقیبات نیز وارد شده است:

الف) ما شآءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ، اَسْتَغْفِرُ اللهَ (ده مرتبه).(8)

آنچه خدا خواهد نیرویى نیست جز به خدا از خدا آمرزش خواهم

ب) اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ مُوجِباتِ رَحْمَتِكَ، وَ عَزآئِمَ مَغْفِرَتِكَ، وَ النَّجاةَ

خدایا از تو خواهم آنچه موجب رحمت و وسایل حتمى آمرزش توست و رهایى

مِنَ النّارِ وَ مِنْ كُلِّ بِلِیَّة، وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَالرِّضْوانِ فى دارِ السَّلامِ،

از آتش دوزخ و از هر بلا و گرفتارى و رسیدن به بهشت و خشنودى تو را در منزلگاه سلامتى

وَجِوارِ نَبِیِّكَ مُحَمَّد عَلَیْهِ وَآلِهِ السَّلامُ، اَللّهُمَّ ما بِنا مِنْ نِعْمَة فَمِنْكَ، لا اِلهَ

و همسایگى پیغمبرت محمّد كه بر او و آلش سلام باد، خدایا هر نعمتى كه ما داریم از توست معبودى

اِلاَّ اَنْتَ، اَسْتَغْفِرُكَ وَ اَتُوبُ اِلَیْكَ.(9)

جز تو نیست از تو آمرزش خواهم و به سویت توبه كنم.





7ـ پس از انجام نوافل و تعقیبات، سجده شكر به جاى مى آورى و كمترین سجده شكر آن است كه سه بار بگویى: شُكْراً شُكْراً شُكْراً ; همان طور كه در بخش سجده شكر (صفحه 1056) بیان مى شود.



8ـ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است كه وقتى نماز مغرب به پایان رسید بر پیشانى خود دست بكش

و سه بار بگو:

بِسْمِ اللّهِ الَّذى لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ، اَلرَّحْمنُ

به نام خدایى كه معبودى نیست جز او، عالم غیب و شهود، بخشاینده

الرَّحیمُ، اَللّهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الْهَمَّ وَ الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ.(10)

و مهربان خدایا از من دور كن غم و اندوه را.



نماز غفیله:

9ـ میان نماز مغرب و عشا نماز غفیله را (به نیّت قربت مطلقه) مى خوانى كه دو ركعت است و در ركعت اوّل پس از حمد، مى خوانى:

وَ ذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً، فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ، فَنادى فِى

و ذا النون (یونس) را یاد كن آن دم كه خشمناك برفت و گمان داشت بر او سخت نگیریم پس از

الظُّلُماتِ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، سُبْحانَكَ اِنّى كُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ، فَاسْتَجَبْنا

ظلمات ندا داد كه معبودى جز تو نیست منزهى تو كه همانا من از ستمكاران بوده ام پس دعایش مستجاب كردیم

لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ،وَكَذلِكَ نُنْجِى الْمُؤْمِنینَ. و در ركعت دوم پس از حمد مى خوانى:

و از تنگناى غم نجاتش دادیم و این چنین مؤمنین را نجات دهیم. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها اِلاّ هُوَ، وَ یَعْلَمُ ما فِى الْبَّرِ وَ الْبَحْرِ، وَ ما

كلیدهاى (گنجینه هاى) غیب نزد اوست و جز او (كسى) غیب نداند و هر چه در خشكى و دریاست مى داند هیچ

تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة اِلاّ یَعْلَمُها، وَ لا حَبَّة فى ظُلُماتِ الاَْرْضِ، وَ لا رَطْب

برگى نیفتد جز آن كه آن را بداند و نه دانه اى در ظلمات زمین و نه تر

وَلا یابِس اِلاَّ فِى كِتاب مُبین.

و نه خشكى مگر آن كه در نامه روشن ثبت است.

پس از آن دستها را براى قنوت بالا مى برى و در قنوت مى گویى:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتى لا یَعْلَمُها اِلاَّ اَنْتَ، اَنْ تُصَلِّىَ

خدایا از تو مى خواهم به حق كلیدهاى (گنجینه هاى) غیبى كه جز تو كسى نداند درود فرستى

عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ، وَ اَنْ تَفْعَلَ بى كَذا وَ كَذا.

بر محمّد و آلش و نسبت به من چنین و چنان كنى



به جاى كلمات «كذا و كذا» حاجت خود را بیان مى كنى (مثلاً مى گویى: وَ اَنْ تَرْزُقَنِى خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ) پس از آن مى خوانى:

اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتى، وَ الْقادِرُ عَلى طَلِبَتى، تَعْلَمُ حاجَتى، فَاَسْئَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّد

خدایا تویى ولى نعمت من و تواناى بر (انجام) خواسته من، خواسته ام دانى از تو مى خواهم به حق محمّد

وَآلِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ، لَمّا قَضَیْتَها لى.

و آلش درود بر او و آنها باد كه حاجتم برآورى.

مطابق روایتى از امام صادق(علیه السلام) هر كس چنین كند و حاجت خود را از خدا بخواهد، خداوند حاجتش را برآورده سازد.(11)




1. همان مدرك، صفحه 98.
2. همان مدرك.
3. همان مدرك.
4. همان مدرك.
5. بحارالانوار، جلد 83، صفحه 99.
6. مصباح المتهجّد، صفحه 98.
7. همان مدرك، صفحه 99.
8. همان مدرك، صفحه 102.
9. همان مدرك.
10. كافى، جلد 2، صفحه 549، حدیث 10.
11. مصباح المتهجّد، صفحه 106 و مصباح كفعمى، صفحه 398.



تعقیب نماز عشا آیات و اذكار زیر وارد شده است:

1ـ هفت مرتبه سوره قدر.(1)

2ـ آنگاه مى خوانى:

اَللّهُمَّ رَبَّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ ما اَظَلَّتْ، وَ رَبَّ الاَْرَضینَ السَّبْعِ وَ ما

خدایا اى پروردگار هفت آسمان و آنچه بر آن سایه افكنده و پروردگار هفت زمین و آنچه كه بر

اَقَلَّتْ، وَرَبَّ الشَّیاطینِ وَ ما اَضَلَّتْ، وَ رَبَّ الرِّیاحِ وَ ما ذَرَتْ، اَللّهُمَّ رَبَّ

پشت خود حمل نموده و پروردگار شیاطین و هركه را گمراه كرده اند و پروردگار بادها و هرچه را پراكنده كنند اى خدا پروردگار

كُلِّ شَىْء، وَ اِلهَ كُلِّ شَىْء، وَ مَلیكَ كُلِّ شَىْء، اَنْتَ اللّهُ الْمُقْتَدِرُ عَلى كُلِّ

هر چیز و معبود هر چیز و مالك هرچیز تویى خداى تواناى بر

شَىْء، اَنْتَ اللهُ الاَْوَّلُ فَلا شَىْءَ قَبْلَكَ، وَاَنْتَ الاْخِرُ فَلا شَىْءَ بَعْدَكَ،

هر چیز تویى خداى نخست كه چیزى پیش از تو نبود و تویى خداى پایان كه چیزى پس ازتو نخواهد بود



وَاَنْتَ الظّاهِرُ فَلا شَىْءَ فَوْقَكَ، وَ اَنْتَ الْباطِنُ فَلا شَىْءَ دُونَكَ، رَبَّ

و تویى آشكار كه نیست چیزى فوق تو و تویى درون كه نیست چیزى بعد از تو اى پروردگار

جَبْرَئیلَ وَ میكائیلَ وَ اِسْرافیلَ، وَ الِهَ اِبْراهیمَ ]وَاِسْمعیلَ[(2)، وَ اِسْحقَ

جبرئیل و میكائیل و اسرافیل و خداى ابراهیم و اسماعیل و اسحاق

وَیَعْقُوبَ [وَالأَسْباطِ](3)، اَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ، وَ اَنْ

و یعقوب و اسباط از تو خواهم كه درود فرستى بر محمّد وآل محمّد و مرا

تَوَلاّنى بِرَحْمَتِكَ، وَلا تُسَلِّطَ عَلَىَّ اَحَداً مِنْ خَلْقِكَ مِمِّنْ لا طاقَةَ لى بِهِ،

به رحمت خویش سرپرستى كنى و مسلط مگردانى بر من هیچ كس از خلقت را از آن كسانى كه من طاقت مقابله شان ندارم

اَللّهُمَّ اِلَیْكَ فَحَبِّبْنى، وَ فِى النّاسِ فَعَزِّزْنى، وَ مِنْ شَرِّ الشَّیاطینِ الْجِنِّ

خدایا من به تو دوستى ورزم پس دوستم دار و در میان مردم عزیزم گردان و از شر شیاطین جن

وَالاِْنْسِ فَسَلِّمْنى، یا رَبَّ الْعالَمینَ، وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ.

و انس محفوظم بدار اى پروردگار جهانیان و درود فرست بر محمّد و آلش

سپس آنچه دوست دارى از خدا طلب كن.(4)

3ـ آنگاه سجده شكر به جا مى آورى.(5)

4ـ در پایان، نماز وتیره (نافله عشا) را مى خوانى(6) (چگونگى آن در آداب نماز عشا، صفحه 1015 گذشت).


1. مصباح المتهجّد، صفحه 109.
2. آنچه داخل پرانتز است، در بحارالانوار، جلد 83، صفحه 128 آمده است.
3. آنچه داخل پرانتز است، در بحارالانوار، جلد 83، صفحه 128 آمده است.
4. بلدالامین، صفحه 31.
5. مصباح المتهجّد، صفحه 113.
6. همان مدرك، صفحه 114.

منبع: www.makaremshirazi.org
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:58 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


تأثير دعا

قال رسول الله - صلى الله عليه و آله -:التعقيب بعد صلوة الفجر ابلغ فى طلب الرزق

دعاى پس از نماز صبح براى جلب رزق مؤ ثرتر است .(بحارالانوار، ج 85، س 326، مستدرك الوسايل ، ج 1، ص 336)



صلوات بر محمد (ص ) و اهل بيتش

قال الصادق - عليه السلام -كل دعاء يدعى الله - عزوجل - به محجوب عن السماء حتى يصلى على محمد و آل محمد

هر دعايى كه خدا با آن خوانده شود، پوشيده است ، بالا نمى رود و به هدف اجابت نمى رسد مگر اين كه صلوات بر محمد و آل محمد (ع ) همراه باآن باشد (اصول كافى ، - ج 2، ص 493)



فضيلت تسبيح حضرت فاطمه (س ):

قال الصادق - عليه السلام -تسبيح فاطمة الزهراء - عليهاالسلام - فى كل يوم فى دبر كل صلاة احب الى من صلاة الف ركعة فى كل يوم :

تسبيح حضرت زهرا (س ) در هر روز در تعقيب هر فريضه نزد من محبوب تر است از به جا آوردن هزار ركعت نماز در هر روز (ثواب الاعمال ، ص 166)



نماز و دعا:

قال الصادق - عليه السلام -:ان الله - عزوجل - فرض عليكم الصلوات الخمس فى افضل الساعات فعليكم بالدعاء فى ادبار الصلوات

همانا خداوند نمازهاى پنجگانه را در بهترين ساعتها بر شما واجب كرد، بنابراين بعد از نمازها دعا كنيد(بحارالانوار، ج 85، ص 320)



دعاى بعد از نماز

قال الصادق - عليه السلام -من صلى صلوة و عقب الى اخرى فهو ضيف الله و حق على الله ان يكرم ضيفه

هر كه نماز فريضه كند و بعد از آن تعقيب بخواند تا نماز ديگر (يعنى به خواندن دعاهايى كه بعد از نماز بايد خواند و قرائت قرآن و غيره مشغول گردد تا وقت نماز ديگر) پس آن بنده مهمان خدا مى باشد و حق است بر خداى - عزوجل - اينكه اكرام كند مهمان خود را. (بحارالانوار، ج 85 ص 322).



وقت استجابت دعا

قال الصادق - عليه السلام -يستجاب الدعاء فى اربعة مواطن : فى الوتر و بعد الفجر و بعد الظهر و بعدالمغرب

دعا در چهار وقت به اجابت مى رسد: 1 - در نماز وتر 2 - پس از نماز صبح 3 - بعد از نماز ظهر 4 - پس از مغرب (بحارالانوار، 85، ص 324 روضة المتقين ، ج 12 ص 38).



فضيلت والاى دعاى متصل به نماز

قال على - عليه السلام -من جلس فى مصلاة ثانيا رجليه يذكر الله - تبارك الله و تعالى - وكل الله - عزوجل - به ملكا يقول : ازدد شرفا تكتب لك الحسنات و تمحى عنك السيئات و تبنى لك الدرجات حتى ينصرف

كسى كه درجايگاه نمازش بنشيند، و به ذكر خداى تعالى و به تعقيبات بپردازد خداوند فرشته اى را بر او ماءمور و موكل مى گرداند كه به وى مى گويد: اى نمازگزارى كه مشغول به دعا هستى ، به شرف و كرامت و فضيلت خود بيفزا (يعنى بيشتر و زيادتر دعا كن ) كه از براى تو حسنات ثبت مى گردد و سيئات و بديهايت محو و نابود مى شود و درجات براى تو افزون مى گردد و اين گفتگو ادامه دارد تا وقتى كه او از دعا و تعقيباتش فارغ شود (دعائم الاسلام ، ج 1 ص 165).



امام كاظم (ع ) مشغول تعقيب نماز

موسى بن جعفر - عليه السلام - انه يصلى الفجر فيعقب الى ان تطلع الشمس ثم يسجد سجدة ، فلايزال ساجدا حتى تزول الشمس و قد و كل من يترصد اوقات الصلاة فاذا اخبره و ثب يصيل من غير تجديد وضوء

امام موسى كاظم (ع ) وقتى نماز صبح را به جا مى آورد تا طلوع آفتاب مشغول تعقيب و ذكر خدا مى شد و سالهايى كه در زندان بود، غالبا پس از نماز سر به سجده مى گذاشت و تا نزديك ظهر به دعا و ذكر حمد مشغول بود و چون فرا مى رسد برمى خاست و بدون (نياز به ) تجديد وضو به نماز مى ايستاد.(بحارالانوار، ج 48 ص 107)



طلب حاجت بعد از نماز:

قال الصادق - عليه السلام -ان الله - عزوجل - فرض عليكم الصلوات فى احب الاوقات اليه فاسئلوا الله حوائجكم عقيب فرائضكم

به درستى كه خداوند نمازهاى واجب را در محبوبترين اوقات واجب كرد، پس حاجات خود را بعد از نمازهايتان بخواهيد.(بحارالانوار، ج 85 ص 324)



دعا بعد از نماز واجب :

قال الصادق - عليه السلام -الدعاء بعد الفريضة افضل من الصلوة تنفلا

دعاى بعد از نماز واجب ، از به جا آوردن نماز نافله برتر است .(من لايحضره الفقيه ، ج 1 ص 962)



دعا در حال دل شكستن

قال الصادق - عليه السلام -اذ رق احدكم فليدع فان القلب لايرق حتى يخلص

وقتى دل شما شكست دعا كنيد، زيرا دل تا خالص نگردد نمى شكند. (بحارالانوار، ج 93، ص 345)



نحوه گفتن تسبيح فاطمه زهرا (س )

قال الصادق - عليه السلام -فى تسبيح فاطمة - عليها السلام - تبداء بالتكبير اربعا و ثلاثين ، ثم التحميد ثلاثا و ثلاثين ثم التسبيح ثلاثا و ثلاثين

در تسبيح فاطمه (س ) باتكبير (الله اكبر) شروع كرده و سى و چهار مرتبه بگوى ، پس از آن سى و سه بار تحميد (الحمدلله ) و سپس سى و سه مرتبه تسبيح (سبحان الله ). (وسائل الشيعه ، ج 4 ص 1025 ج 2، فروع كافى ، كتاب الصلاة ، ص 342).



 منبع: سایت اندیشه قم
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:53 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


در اين بخش به شرح برخي واژگان واصطلاحات در مبحث نماز پرداخته مي شود كه در ذيل از نظرتان مي گذرد.


قبله


"قبله" به معني "جهت" است وبه اين نام ناميده مي شود ، زيرا نمازگزار در مقابل آن مي ايستد.


معناي اصطلاحي قبله:


پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله در مدت 13 سال پس از بعثت در مكه و چند ماه بعد از هجرت در مدينه به


امر خداوند متعال به سوي بيت المقدس عبادت مي كردند؛ ولي بعد از آن قبله تغيير يافت و مسلمانان مامور شدند كه به سوي كعبه نماز بگزارند.


1- نيت:
نيت به قصد وتوجه نسبت به انجام عمل است ولازم نيست نيت را از قلب خود رابگذراند يا مثلا به زبان بگويدكه 4 ركعت نماز ظهر مي خوانم قربه الي الله وبنابر احتياط واجب نيت نماز را به زبان تلفظ نكند به خصوص نماز احتياط كه هنگام شك خوانده مي شود.


2- تكبيره الاحرام :
مراد از گفتن (الله اكبر) در اول هر نماز (پس از نيت ) واجب وركن است واين گفتن (الله اكبر)را تكبيره الاحرام يا تكبير افتتاح مي گويند.
به اين دليل اين تكبير به تكبيره الاحرام ناميده شده ، زيرا نماز گزاربه وسيله اين تكبير انجام آنچه نماز را باطل مي كند وبرخويش حرام مي كند. همچنان كه حاجي با پوشيدن لباس احرام مٌحرم مي شود ووارد حرم الهي مي گردد نماز گزار هم با گفتن اين تكبير محرم شده ووارد حرم نماز مي گردد.


3- ركوع :


در هرركعت بعد از قرائت بايد به اندازه اي خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد اين عمل را ركوع مي گويند.


4- سجده :
آن است كه انسان پيشاني را به قصد تعظيم بر زمين بگذارد.


5- تشهد :


در ركعت دوم تمام نمازهاي واجب وركعت سوم نماز مغرب وركعت چهارم نماز ظهر وعصر وعشا بايد انسان بعد از سجده دوم بنشيند ودر حال آرام بودن بدن تشهد بخواند.


واجبات تشهد:

1- گفتن شهادتين :
اشهد ان لا اله الا الله وحده لاشريك له واشهد ان محمدا عبده ورسوله
2- صلوات بر محمد وآل محمد:
اللهم صل علي محمد وآل محمد
4- نشستن به اندازه ذكر تشهد
5- ترتيب ؛ يعني اول شهادت به يگانگي خداوند وسپس شهادت به نبوت پيامبر اكرم (ص)وسپس صلوات بر محمد وآل محمدعليهم السلام
6- موالات وپشت سرهم بودن اذكار تشهد
7- خواندن تشهد با قرائت صحيح عربي


6- سلام :


بعد از تشهد ركعت آخر نماز ، مستحب است در حالي كه نشسته وبدن آرام است بگويد : السلام عليك ايها النبي ورحمه الله وبركاته واين جمله جزء سلام هاي نماز نيست بلكه از توابع تشهد ومستحب مي باشد ؛ ولي بنابر احتياط مستحب ترك نشود وسلام واجب يكي از دوصيغه زير است :
1- السلام علينا وعلي عبادالله الصالحين
2- السلام عليكم ورحمه الله وبركاته كه كلمات " ورحمه الله وبركاته " بنابراحتياط مستحب گفته مي شود كه اگر سلام اول" السلام علينا" رابگويد بنابر احتياط واجب بايد بعد از آن سلام آخررا نيز بگويد واماگر سلام آخررا انتخاب كند كفايت مي كند.



7- ترتيب :



واجب است افعال واذكار نماز را به ترتيب به جا آورد به اين كه مقدم نمايد تكبيره الاحرام را برقرائت ، وقرائت را برركوع وركوع را برسجود وهمچنين تا آخر نماز ، واگر عمدا برخلاف ترتيب عمل كند موجب بطلان نماز مي گردد.



8- موالات :
انسان بايد افعال واذكار نماز را با موالات ؛ يعني پشت سرهم انجام دهد .


* از شماره 1تا 6 برگرفته از كتاب احكام عمومي اثر محمد وحيدي


تكتف در نماز !!


يكي از واژگان مصطلح ، كه در ميان برادران اهل سنت رايج است ، "تكتف" است نظر به رسالت پايگاه صلات در جهت تنوير افكار عمومي اين موضوع به اجمال مورد بررسي قرار مي گيرد كه درذيل از نظرتان مي گذرد:


نمازگزاردن به صورت دست‏بسته از نظر شيعه :


نماز گزاردن به صورت دست‏بسته(قبض يا تكتف )، در فقه اماميه بدعت وحرام است.


امير مؤمنان مى‏فرمايد:«لا يجمع المسلم يديه في صلاته وهو قائم بين يدي الله يشبه باهل الكفرمن المجوس‏» (1) :


نمازگزار دستهاى خود را در حاليكه در برابر خدا ايستاده است روى هم قرار ندهد كه با اين عمل، شيوه مجوسيان كافر را حكايت مى‏كند.


ابوحميد ساعدى، صحابى بزرگ، براى گروهى از صحابه كه در ميان آنان ابو هريره دوسى، سهل ساعدى، ابو اسيد ساعدى، ابو قتاده، حارث بن ربعى و محمد بن مسلمه نيز حضور داشتند، كيفيت انجام نماز را از رسول خدا حكايت كرد و نيز از مستحبات ريز و درشت آن نام برد، ولى از چنين عملى (دست روى دست نهادن در نماز) سخن به ميان نياورد.


(2) بديهى است اگر شيوه پيامبر ولو احيانا چنين بود، او يادآور مى‏شد، ويا حاضران تذكر مى‏دادند.مشابه حديث‏ساعدى، از زبان امام صادقعليه السلام به وسيله حماد بن عيسى نيز در كتابهاى حديثى ما نقل شده است.(3)


از حديث‏سهل بن سعد استفاده مى‏شود كه دست‏بسته نماز خواندن، بعد از پيامبر به وجود آمده است، زيرا مى‏گويد: «كان الناس يؤمرون‏»: به مردم دستور مى‏دادند. چه، اگر اين كار دستور پيامبر بود، آن را به پيامبر نسبت مى‏داد.(4)
پى‏نوشتها


1. وسائل الشيعه، ج 4 باب 15 از ابواب قواطع نماز، حديث 7.
2.بيهقى، سنن: 2 / 72، 73، 101، 102; ابو داود سنن: 1 / 194، باب افتتاح الصلاة، حديث 730، تزمذى، سنن: 2 / 98، باب صفه الصلاة.
3. وسائل الشيعه: 4، باب 1 از ابواب افعاغل الصلاه، حديث 81.
4. فتح البارى: 2 / 224 و سنن بيهقى: 2 / 28.
منشور عقايد اماميه صفحه /279استاد جعفر سبحانى
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:48 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


مستحب است قبل از تكبيره الاحرام بگويد:


اللهم اليك توجهت ، ومرضاتك ابتغيت، وبك آمنت ، وعليك توكات، صل علي محمد وآل محمد ، وافتح قلبي لذكرك، وثبتني علي دينك ، ولاتزغ قلبي بعد اذ هديتني، وهب لي من لدنك رحمه ، انك انت الوهاب .
وهمچنين بگويد:
اللهم رب هده الدعوه التامه ، والصلوه القائمه ، بلغ محمدا (صلي الله عليه وآله) الدرجه والوسيله والفضل والفضيله ، بالله استفتح ، وبالله استنجح وبمحمد رسول الله (صلي الله عليه وآله) اتوجه، اللهم صل علي محمد وآل محمد ، واجعلني بهم عندك وجيها في الدنيا والاخره ومن المقربين .



مستحب است بعد از تكبيرة الاحرام بگويد:


يا محسن قد اتاك المسي ء وقد امرت المحسن ان يتجاوز عن المسي ء انت المحسن وانا المسي ء بحق محمد وآل محمد صل على محمد وآل محمد وتجاوز عن قبيح مـا تـعـلـم مـني
يعنى اى خدايى كه به بندگان احسان مى كنى بنده گنهكار به در خانه تو آمده و تو امر كـرده اى كـه نيكوكار از گناهكار بگذرد , تو نيكوكارى و من گناهكار , به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بديهايى كه مى دانى از من سر زده بگذر(2)


منبع:
1-احكام عمومي/محمد وحيدي /ج2
2- رساله توضيح المسائل مراجع
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:47 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


اذان و اقامه


مسأله
برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیه اذان واقامه بگویند ، ولی پیش از نماز عید فطر و قربان ، مستحب است سه مرتبه بگویند الصلاه و در نمازهای واجب دیگر سه مرتبه الصلاه را به قصد رجاء بگوید .
مسأله
مستحب است در روز اولی كه بچه بدنیا میآید یا پیش از آن كه بند نافش بیفتد ، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند .
مسأله
اذان هیجده جمله است : الله اكبر چهار مرتبه اشهد ان لا اله الا الله اشهد ان محمدا رسول الله ، حی علی الصلاه ، حی علی الفلاح ، حی علی خیر العمل ، الله اكبر ، لا اله الا الله هر یك دو مرتبه ، واقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اكبر از اول اذان و یكمرتبه لا اله الا الله از آخر آن كم میشود و بعد از گفتن حی علی خیر العمل باید دو مرتبه قد قامت الصلاه اضافه نمود .
مسأله
اشهد ان علیا ولی الله جزء اذان و اقامه نیست ولی خوبست بعد از اشهد ان محمدا رسول الله ، به قصد قربت گفته شود . ترجمه اذان و اقامه الله اكبر یعنی خدای تعالی بزرگتر از آنست كه او را وصف كنند . اشهد ان لا اله الا الله یعنی شهادت میدهم كه غیر خدائی كه یكتا وبیهمتا است خدای دیگری سزاوار پرستش نیست اشهد ان محمدا رسول الله یعنی شهادت میدهم كه حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه وآله وسلم پیغمبر و فرستاده خدا است . اشهد ان علیا امیر المؤمنین و ولی الله یعنی شهادت میدهم كه حضرت علی علیه الصلاه والسلام امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است . حی علی الصلاه یعنی بشتاب برای نماز حی علی الفلاح یعنی بشتاب برای رستگاری . حی علی خیر العمل یعنی بشتاب برای بهترین كارها كه نماز است . قد قامت الصلاه یعنی به تحقیق نماز بر پا شد . لا اله الا الله یعنی خدائی سزاوار پرستش نیست مگر خدائی كه یكتا و بیهمتا است .
مسأله
بین جمله‌های اذان و اقامه باید خیلی فاصله نشود و اگر بین آنها بیشتر از معمول فاصله بیندازد ، باید دوباره آنرا از سر بگیرد .
مسأله
اگر در اذان واقامه صدا را در گلو بیندازد چنانچه غنا شود ، یعنی بطور آوازه‌خوانی كه در مجالس لهو و بازیگری معمول است اذان و اقامه را بگوید ، حرام است و اگر غنا نشود مكروه میباشد .
مسأله
در پنج نماز اذان ساقط میشود : اول نماز عصر روز جمعه . دوم نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذی حجه است . سوم نماز عشاء شب عید قربان ، برای كسی كه در مشعر الحرام باشد . چهارم نماز عصر و عشاء زن مستحاضه ، پنجم نماز عصر و عشاء كسی كه نمیتواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری كند و در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط میشود كه با نماز قبلی فاصله نشود یا فاصله كمی بین آنها باشد ، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد .
مسأله
اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند ، كسی كه با آن جماعت نماز میخواند ، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید .
مسأله
اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده تا وقتی كه صفها بهم نخورده و جمعیت متفرق نشده ، نمیتواند برای نماز خود اذان و اقامه بگوید در صورتی كه برای جماعت اذان واقامه گفته شده باشد .
مسأله
در جائی كه عده‌ای مشغول نماز جماعتند ، یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بهم نخورده است ، اگر انسان بخواند فرادی یا با جماعت دیگری كه برپا میشود نماز بخواند ، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط میشود : اول آن كه برای آن نماز ، اذان و اقامه گفته باشند . دوم آن كه نماز جماعت باطل نباشد . سوم آن كه نماز او و نماز جماعت در یك مكان باشد ، پس اگر نماز جماعت ، داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند ، مستحب است اذان و اقامه بگوید .
مسأله
اگر در شرط دوم از شرطهائی كه در مسأله پیش گفته شده شك كند ، یعنی شك كند كه نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان واقامه از او ساقط است ولی اگر در یكی از دو شرط دیگر شك كند مستحب است اذان و اقامه بگوید .
مسأله
كسی كه اذان و اقامه دیگری را میشنود مستحب است هر قسمتی را كه میشنود بگوید ولی از ( حی علی الصلاه ) تا ( حی علی خیر العمل ) را به امید ثواب بگوید .
مسأله
كسی كه اذان و اقامه دیگری را شنیده ، چه با او گفته باشد یا نه ، در صورتی كه بین آن اذان و اقامه و نمازی كه میخواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد ، میتواند برای نماز خود اذان واقامه نگوید .
مسأله
اگر مرد اذان زن را با قصد لذت بشنود ، اذان از او ساقط نمیشود . بلكه اگر قصد لذت هم نداشته باشد ، ساقط شدن اذان اشكال دارد .
مسأله
اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ، ولی در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید كافی است .
مسأله
اقامه باید بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگویند صحیح نیست .
مسأله
اگر كلمات اذان واقامه را بدون ترتیب بگوید ، مثلا حی علی الفلاح را پیش از حی علی الصلاه بگوید باید از جائی كه ترتیب بهم خورده ، دوباره بگوید .
مسأله
باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بین آنها بقدری فاصله دهد كه اذانی را كه گفته اذان این اقامه حساب نشود مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود ، مستحب است دوباره برای آن نماز ، اذان واقامه بگوید .
مسأله
اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود ، پس اگر به عربی غلط بگوید ، یا بجای حرفی حرف دیگر بگوید ، یا مثلا ترجمه آنها را به فارسی بگوید صحیح نیست .
مسأله
اذان واقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمدا یا از روی فراموشی پیش از وقت بگوید باطل است .
مسأله
اگر پیش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته یا نه باید اذان را بگوید ، ولی اگر مشغول اقامه شود و شك كند كه اذان گفته یا نه ، گفتن اذان لازم نیست .
مسأله
اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آن كه قسمتی را بگوید شك كند كه قسمت پیش از آن را گفته یا نه ، باید قسمتی را كه در گفتن آن شك كرده بگوید ، ولی اگر در حال گفتن قسمتی از اذان یا اقامه شك كند كه آنچه پیش از آن است گفته یا نه ، گفتن آن لازم نیست .
مسأله
مستحب است انسان در موقع گفتن اذان ، رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نماید و بكشد و بین جمله‌های اذان كمی فاصله دهد وبین آنها حرف نزند .
مسأله
مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آنرا از اذان آهسته‌تر بگوید و جمله‌های آنرا به هم نچسباند ، ولی به اندازه‌ای كه بین جمله‌های اذان فاصله میدهد ، بین جمله‌های اقامه فاصله ندهد .
مسأله
مستحب است بین اذان و اقامه یك قدم بردارد ، یا قدری بنشیند یا سجده كند ، یا ذكر بگوید یا دعا بخواند ، یا قدری ساكت باشد یا حرفی بزند یا دو ركعت نماز بخواند ولی حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح مستحب نیست ، ولی نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب را به امید ثواب بیاورد .
مسأله
مستحب است كسی را كه برای گفتن اذان معین میكنند ، عادل و وقت شناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلند بگوید.
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:46 ::  نويسنده : کامران مومن زاده

 
دعاهايى كه موقع وضو گرفتن مستحب است‏


مسأله 264- كسى كه وضو مى‏گيرد مستحب است موقعى كه نگاهش به آب مى‏افتد
بگويد: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْماءَ طَهُوراً وَ لَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً»
و موقعى كه پيش از وضو دست خود را مى‏شويد
بگويد: «اللَّهُمَّ اجْعَلْني مِنَ التَّوّابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرينَ»
و در وقت مضمضه كردن يعنى آب در دهان گرداندن
بگويد: «اللَّهُمَّ لَقِّني حُجَّتي يَوْمَ أَلْقاك وَ أَطْلِقْ لِساني بِذِكْرِكَ»
و در وقت استنشاق يعنى آب در بينى كردن
بگويد: «اللَّهُمَّ لا تُحَرِّمْ عَلَىَّ ريحَ الْجَنَّةِ وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَشَمُّ رِيحَهَا وَ رَوْحَهَا وَ طِيبَها»
و موقع شستن رو
بگويد: «اللَّهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ فِيهِ الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ الْوُجُوهُ»
و در وقت شستن دست راست
بخواند: «اللَّهُمَّ أعْطِني كِتابي بِيَمِيني وَ الْخُلْدَ في الْجِنَانِ بِيَساري وَ حاسِبْني حِسَاباً يَسِيراً»
و موقع شستن دست چپ
بگويد: «اللَّهُمَّ لا تُعْطِنِي كِتابِي بِشِمِالي وَ لا مِنْ وَراءِ ظَهْرِي وَ لا تَجْعَلْهَا مَغْلُولَةً الى‏ عُنُقي وَ اعُوذ بِكَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النّيرانِ»
و موقعى كه سر را مسح مى‏كند
بگويد: «اللَّهُمَّ غَشِّني بِرَحْمَتِكَ وَ بَرَكاتِكَ وَ عَفْوِكَ»
و در وقت مسح پا
بخواند: «اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِي عَلَى الصِّراطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الاقْدامُ وَ اجْعَلْ سَعْيي في ما يُرْضِيكَ عَنّي يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْاكْرَامِ».


** توضيح المسائل امام خميني
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:44 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


معناي لغوي قبله:
"قبله" به معني "جهت" است وبه اين نام ناميده مي شود ، زيرا نمازگزار در مقابل آن مي ايستد.
معناي اصطلاحي قبله:
پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله در مدت 13 سال پس از بعثت در مكه و چند ماه بعد از هجرت در مدينه به امر خداوند متعال به سوي بيت المقدس عبادت مي كردند؛ ولي بعد از آن قبله تغيير يافت ومسلمانان مامور شدند كه به سوي كعبه نماز بگزارند
مواردي كه رعايت قبله واجب است
اول: نمازهاي واجب يوميه وقضاي آنها ونماز احتياط وسجده وتشهد فراموش شده وهمچنين تمام نمازهاي واجب واما نمازهاي مستحبي در غير حال راه رفتن وسواري رعايت قبله شرط صحت آنها است واما درحال راه رفتن وسواري لازم نيست رو به قبله باشدواما نسبت به سجده سهو مورد اختلاف است بعضي از فقها احتياط لازم دارند وبعضي مانند حضرت امام قدس سره احتياط مستحب دارند.



كيفيت رو به قبله بودن در نماز
مساله : كسي كه نماز واجب را ايستاده مي خواند ، بايد طوري بايستد كه بگويند روبه قبله ايستاده وبيشتر فقها وحضرت امام فرموده اند : لازم نيست زانوهاي او ونوك پاي او هم رو به قبله باشد وبعضي فرموده اند : بنابر احتياط واجب بايد زانوها وانگشتان پاي او هم رو به قبله باشد .
مساله : كسي كه بايد نشسته نماز بخواند ، اگر نمي تواند به طور معمول بنشيند ودرموقع نشستن ،كف پاها را به زمين مي گذارد،بايد در موقع نماز صورت وسينه وشكم او رو به قبله باشد واما نسبت به ساق پا اختلاف است بعضي از فقها وحضرت امام فرموده اند:لازم نيست ساق پاي او رو به قبله باشد وبعضي فرموده اند : بايد ساق پاي او رو به قبله باشد .
مساله :
كسي كه نمي تواند نشسته نماز بخواند ، بايد در حال نماز به پهلوي راست طوري بخوابد كه جلوي بدن او رو به قبله باشد ، واگر ممكن نيست بايد به پهلوي چپ طوري بخوابد كه جلوي بدن او رو به قبله باشد، واگر اين را هم نتواند بايد به پشت بخوابد به طوري كه كف پاي او رو به قبله باشد.
در حال احتضار (جان دادن)
مسلماني را كه محتضر است مرد باشد يازن ، بزرگ باشد يا كوچك، بايد به پشت بخوابانند به طوري كه كف پاهايش به طرف به قبله باشد ، واگر خواباندن او كاملا به اين طور ممكن نيست بنابراحتياط واجب تا اندازه اي كه ممكن است بايد به اين دستور عمل كنند ، وچنانچه خواباندن او به هيچ قسم ممكن نباشد به قصد احتياط او را رو به قبله بنشانند و اگر آن هم نشود باز به قصد احتياط او را به پهلوي راست يا به پهلوي چپ ، رو به قبله بخوابانند.


درحال نماز برميت
كسي كه به ميت نماز مي خواند ،بايد رو به قبله باشد ونيز واجب است ميت را مقابل او به پشت بخوابانند، به طوري كه سر او به طرف راست نمازگزار وپاي او به طرف چپ نماز گزار باشد.


در حال دفن ميت
ميت را بايد در قبر به پهلوي راست طوري بخوابانند كه جلوي بدن او رو به قبله باشد.


در حال ذبح ونحر حيوانات
در موقع سر بريدن ، بايد جلو بدن حيوان رو به قبله باشد.


مواردي كه رعايت قبله مستحب است:


1- در حال دعا 2- در حال قرائت قرآن 3- در حال ذكر 4- در حال تعقيب نماز 5- در حال سجده ي شكر 6- در حال سجده واجب قرآن 7- مطلقا در حال نشستن


مواردي كه رو به قبله بودن حرام است


مساله : موقع تخلي بايد طرف جلو بدن ؛ يعني شكم وسينه رو به قبله وپشت به قبله نباشد{بنابراين در هواپيما وقطار بايد همين معنا را رعايت كند} واحتياط واجب آن است كه بچه را در وقت تخلي رو به قبله يا پشت به قبله ننشانند؛ ولي اگر خود بچه بنشيند ، جلو گيري از او واجب نيست.


مواردي كه رو به قبله بودن مكروه است


1-در حال پوشيدن شلوار 2- در حال جماع (همبستري) 3-در هر حالي كه منافات با قبله داشته باشد.


را ه هاي تشخيص قبله


1- علم (يقين):

كه اگر كسي علم به قبله بودن يك جهت پيدا كرد، بايستي حكم به قبله بودن آن طرف نمايد.


2- شهادت دو نفر شاهد عادل : به شرطي كه شهادت آنان از روي حس و مشاهده باشد كه در اين صورت ولو شهادت آنان يقين هم نياورد،جايگزين يقين مي شود.
3- به گفته كسي كه از روي قواعد علمي قبله را تشخيص مي دهد و گفته او اطمينان آور هم باشد.
4- ظن و گمان : كه اگر هيچ كدام از سه مرحله قبلي وجود نداشت نوبت به مرحله چهارم مي رسد كه عمل كردن به ظن و گمان باشد و آن هم از هر راهي به دست آيد، چه از راه محراب مسجد يا قبرهاي مسلمانان باشد و چه از گفته صاحب خانه و چه از راه خورشيد و ستاره و قطب نما باشد؛البته بايد توجه داشت كه در صورتي مي تواند به گمان عمل كند كه نتواند گمان قوي تري پيدا كند والا بايستي گمان قوي تر را تحصيل نمايد؛ مثلا اگر مهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پيدا كند، ولي بتواند از راه ديگرگمان قوي تر به دست آورد،نبايد به حرف او عمل نمايد.
كسي كه نمي داند قبله كدام طرف است 1- كسي كه تمام اطراف در نظر او مساوي است و وقت نماز هم وسعت دارد و فقط يك نماز هم بايد بخواند، مانند نماز صبح ، دراينجا وظيفه اش روشن است و بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند.
2- در صورتي كه وقت نماز وسعت دارد و تمام اطراف در نظر او مساوي است و بايد دو نماز بخواند؛ مانند ظهر و عصر يا مغرب و عشا، در اينجا اين دو نماز را به دو صورت مي تواند بخواند:
الف) ابتدا نماز اول را به چهار طرف مي خواند و بعد نماز دوم را شروع مي نمايد و در هنگام خواندن نماز دوم لازم نيست كه آن را از همان طرفي كه نماز اول را شروع كرده است ، شروع نمايد.
ب) نماز اول را به هر طرف خواند به دنبال آن ، نماز دوم را به همان طرف مي خواند و خواندن نماز دوم به طرف ديگر جايز نيست ، ولي احتياط مستحب آن است كه روش اول انتخاب شود.
3- كه در اين صورت به هر چند طرف كه وقت اجازه مي دهد، نمازش را مي خواند.
4- بايد نماز اول را به چهار طرف خوانده و كسري را به نماز دوم بدهد، يعني به هر چند طرف كه وقت دارد،نماز دوم را بخواند.
5- در اين صورت آخرين نمازي كه مي خواند، به نيت عصر و نمازهاي قبلش را به نيت ما في الذمه بخواند.
6- چهار ركعت آخر را به نيت عشا و بقيه وقت قبلي را به نيت نماز مغرب به هر چند طرف كه مي تواند،بخواند.
7- اگر مي داند كه قبله در چند طرف است ، بايد فقط به همان اطرافي كه يقين به قبله بودن يكي از آنها دارد، نماز بخواند.
8- حضرت امام صورت گمان را هم به صورت يقين داشتن ملحق فرموده اند. يعني به هر چند طرف كه گمان به قبله بودن آنها دارد، فقط به همان اطراف نماز بخواند ولكن بنا بر احتياط مستحب صورت گمان به صورت تحير و شك ملحق گردد.


نماز در هواپيما در حال پرواز


نماز در حال پرواز با رعايت رو به قبله بودن جايز است واگر در حال رو به قبله بودن داخل نماز شود وهواپيما به راست يابه چپ انحراف پيداكند، اگر بعد از سكوت از قرائت وذكر ، به طرف قبله برگردد نمازش صحيح است اگر چه گرديدن او به طور تدريجي منتهي به اين شود كه مقابل طرف اول قرار بگيرد واما اگر به طور كامل پشت به قبله نمايد سپس برگردد نمازش باطل است ؛ بنابر اين اگر در هواپيمايي كه از مكه يا كعبه مكرمه مي گذرد نماز بخواند نماز باطل است ، زيرا حفظ رو به قبله بودن ممكن نيست واما اگر در اطراف مكه پرواز مي كند ونمازگزار به طور تدريجي صورتتش را به طرف قبله قرار مي دهد نماز صحيح است.




منبع : احكام عمومي نماز ج1 ، تاليف محمد وحيدي /مركز نشر هاجر (مركز مديريت حوزه علميه خواهران)
: احكام نماز ، نويسنده : محمد وحيدي
 



سه شنبه 16 اسفند 1390برچسب:, :: 18:39 ::  نويسنده : کامران مومن زاده


در شرع انور اسلام علاوه از برخی نمازها كه انجام آن‌ها بر همه مكلفین واجب و یكسان است، نمازهای مستحبی بسیاری نیز تشریع شده است كه انجام آن‌ها برای تقرب بیشتر به خداوند و نیز برخی دیگر از خواص دنیوی یا اخروی توصیه شده است.
در یادداشت فقهی این هفته، احكام نمازهای مستحبی را به همراه طریقه خواندن نماز شب بیان خواهیم كرد. امید است خداوند متعال توفیق نماز مستحبی از جمله نماز شب را به همه ما عطا فرماید.

* برخی از خصوصیات نمازهای مستحبی

- تمام شرایط نمازهای واجب از جمله پاك بودن بدن و لباس، غصبی نبودن آن‌ها، طهارت وضویی و در صورت لزوم غسل و دیگر شرایط نماز واجب، در نمازهای مستحبی هم باید رعایت شود.
پس نماز مستحبی بدون وضو یا با لباس نجس، مثل نماز واجب، باطل است. (البته در مورد رو به قبله بودن، ایستاده بودن و خواندن سوره مطالبی خواهد آمد).
- انسان می‌تواند در حال توانایی و اختیار هم نماز مستحبی را نشسته بخواند. البته در این صورت ثواب و ارزش آن نصف نماز در حالت ایستاده است؛ پس اگر كسی بخواهد به ثواب كامل برسد باید دو برابر نماز بخواند تا ثواب كامل را درك كرده باشد. (البته از آنجا كه نماز مستحبی چهار ركعتی نداریم باید نمازهای اضافه شده را در هر دو ركعت سلام داد یعنی دو ركعت دو ركعت خواند). مثلاً نافله نماز صبح دو ركعت است كه اگر كسی بخواهد نشسته بخواند و ثواب كامل هم به او برسد، می‌تواند دو تا دو ركعتی در حالت نشسته بخواند، و البته می‌تواند به همان دو ركعت نشسته هم با نصف ثواب اكتفا كند.
البته اگر نماز مستحبی را نشسته بخواند اما یك یا دو آیه از سوره را در حالت ایستاده بخواند مثل آن است كه نماز را از ابتدا ایستاده خوانده است. مثلاً اگر بعد از سوره حمد (در حالت نشسته) شروع به خواندن سوره توحید كند و هنگامی كه به آیه «لم یلد و لم یولد» رسید بایستد و تا آخر سوره را ایستاده بخواند، مثل آن است كه از ابتدا ایستاده خوانده و لازم نیست تعداد ركعات را دو برابر بكند. این طریقه در آن دسته از نمازهای مستحبی مفید است كه دارای سوره‌های زیادی هستند (مثلاً صد تا سوره توحید) كه می‌تواند تمام سوره‌ها را جز سوره آخر نشسته بخواند و سوره اخیر را ایستاده بجا آورد كه خداوند عالم با كرم و بزرگواری خود، از او به عنوان ایستاده قبول خواهد فرمود.
- اگر انسان نماز مستحبی را در حالت نشسته یا ایستاده می‌خواند و از جهت قبله هم اطلاع دارد، باید نماز را رو به قبله بخواند. اما اگر در خالت راه رفتن می‌خواهد نماز مستحبی بخواند، لازم نیست رو به قبله باشد. در این حالت ركوع و سجود را با اشاره سر بجا می آورند و برای سجود سر را كمی بیشتر از ركوع خم می‌كنند.
- تمامی نمازهای مستحبی دو ركعتی هستند، مگر نماز وتر كه یك ركعتی است و آخرین ركعت نماز شب محسوب می‌شود. بنابراین خواندن یك ركعت به نیّت یكی از معصومین برای برآورده شدن حاجات و نگه داشتن ركعت دیگر برای وقتی كه حاجات آن‌ها روا شود، نامشروع است.
- نمازهای مستحبی سوره ندارند، یعنی می‌توان بعد از حمد ركوع را انجام داد؛ البته اگر سوره بخوانند فضیلت بیشتر دارد. البته اگر كسی بخواهد برخی از نمازهای مستحبی كه مثلاً در مفاتیح‌الجنان یا دیگر كتاب‌های دعا آمده و سوره یا سوره های خاصی دارد را به جا آورد و به ثواب مخصوص آن‌ها نائل شود، باید سوره های گفته شده را بخواند. اما در نوافل روزانه و نماز شب و نیز نماز مستحبی كه انسان با اختیار خود می‌خواند، خواندن سوره لازم نیست.
- قطع كردن نماز مستحبی قبل از پایان نماز حرام نیست؛ اما قطع كردن نماز واجب، حرام است.

* نوافل روزانه

در میان نمازهای مستحبی به نوافل روزانه كه البته نماز شب هم از آن‌ها محسوب می‌شود، تاكید فراوان شده است.
برای آشنایی خوانندگان با این نوافل، تعداد ركعات و وقت انجام آن‌ها را یادآور می‌شویم.
نافله صبح: دو ركعت قبل از نماز صبح
نافله ظهر: هشت ركعت (چهار تا دو ركعت) بعد از اذان ظهر و قبل از نماز ظهر. (البته وقت نافله ظهر محدود است كه برای آشنایی، می‌توانید وقت دقیق آن را در رساله های توضیح المسائل بیابید. اما اگر در اول وقت اذان ظهر شروع به نافله كنیم، تمام این هشت ركعت در وقت خود واقع می‌شود).
نافله عصر: هشت ركعت (چهار تا دو ركعت)، كه مابین نماز ظهر و عصر خوانده می‌شود. (نافله عصر هم وقت خاصی دارد كه در رساله های توضیح المسائل نوشته شده، اما اگر بعد از نوافل ظهر و نماز ظهر، بدون فاصله زیاد مشغول نوافل عصر شویم، همه آن‌ها در وقت خود واقع می‌شود).
نكته: در روزهای جمعه، به هر یك از نافله‌های ظهر و عصر دو ركعت اضافه می‌شود؛ یعنی هر كدام پنج تا دو ركعتی بجا آورده می‌شوند.
نافله مغرب: دو ركعت است كه بعد از نماز مغرب خوانده می‌شود.
نافله عشاء: دو ركعت است كه بعد از نماز عشا به صورت نشسته بجا آورده می‌شود و نمی‌شود آن را ایستاده خواند.
نكته: در متون دینی و توصیه‌های بزرگان آمده است كه انسان باید مستحبات را به اندازه ظرفیت و علاقه خود انجام دهد. از این رو، فشار بیش از اندازه به نفس برای انجام اعمال مستحبی نارواست و باید مستحبات را در حد توان و علاقه انجام داد. در مورد نوافل هم - برای كسی كه حوصله انجام تمام آن‌ها را ندارد - می‌توان فقط برخی از آن‌ها را به جا آورد و لازم نیست مثلاً تمام هشت ركعت نافله ظهر را انجام داد، بلكه می‌توان مثلاً به دو یا چهار ركعت اكتفا كرد.
نكته: نافله‌های نماز ظهر و عصر در سفر ساقط است؛ بدین معنی كه خواندن نافله ظهر و عصر در سفر خلاف شرع و بدعت است. نافله نماز عشا را هم در سفر باید به نیّت اینكه شاید مطلوب باشد بجا آورد.
نكته: در تنگی وقت نمازهای واجب، نباید نماز مستحب به جا آورد، بلكه باید نماز واجب را ادا كرد.

**نماز شب

*اهمیت نماز شب
هر چند نماز شب جزو مستحبات است و به جا نیاوردن آن گناهی ندارد اما از دست دادن آن هم بسیار گران است و موجب حسرت خواهد بود.
برای شناختن ارزش و اهمیت نماز شب به چند حدیث اشاره می‌كنیم:
1. امام حسن عسكری (علیه السلام) می‌فرمایند: «إِنَّ الْوُصُولَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یُدْرَكُ إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْل» رسیدن به خداوند سفری است كه جز با مركب راهوار شب درك نمی‌شود.
2. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «شرف المؤمن صلاة اللیل و عز المؤمن كفه عن الناس» شرافت مؤمن به نماز شب اوست و عزت او در بریدن نیاز از مردم است.
3. و هم ایشان فرمودند: «علیكم بصلاة اللیل فإنها سنة نبیكم و دأب الصالحین قبلكم و مطردة الداء عن أجسادكم» بر شما باد به نماز شب چرا كه آن سنت پیامبر و كار صالحان و دور كننده بیماری از بدن‌های شماست.
4. و نیز فرموده‌اند: «إن كان الله عز و جل قد قال الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا إن الثمان ركعات التی یصلیها العبد آخر اللیل زینة الآخرة» اگر خداوند فرموده كه فرزندان و اموال آدمی زینت زندگی دنیاست همانا هشت ركعت نمازی كه بنده در آخر شب می‌خواند زینت زندگی آخرت است.
5. امیر المومنین علی (علیه‌السلام) نیز فرموده‌اند: «ان العبد لیقوم فی اللیل فیمیل به النعاس یمینا و شمالا و قد وقع ذقنه على صدره فیأمر الله تبارك و تعالى أبواب السماء فتفتح ثم یقول للملائكة انظروا إلى عبدی ما یصیبه فی التقرب إلی بما لم أفترض علیه راجیا منی لثلاث خصال ذنبا أغفره له أو توبة أجددها له أو رزقا أزیده فیه فأشهدكم ملائكتی أنی قد جمعتهن له». هرگاه بنده‌ای شب هنگام به نماز برخیزد در حالی كه از فرط خواب به چپ و راست متمایل می‌شود و چانه‌اش به سینه‌اش چسبیده است (كنایه از اینكه از فرط خواب سرش پایین است) خداوند امر می‌كند كه درهای آسمان را به روی او بگشایند و به فرشتگانش می‌فرماید كه به بنده‌ام نگاه كنید كه چه مقدار در راه قرب من خود را به زحمت انداخته است؛ این زحمات او یا به خاطر بخشش گناهان اوست یا برای توبه مجدد است یا برای زیاد شدن روزی است؛ ای فرشتگان من، شاهد باشید كه من هر سه را به او دادم.
6. و نیز امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: «إن البیوت التی یصلى فیها باللیل بتلاوة القرآن تضی‏ء لأهل السماء كما تضی‏ء نجوم السماء لأهل الأرض». همانا خانه‌هایی كه شب هنگام در آن‌ها نماز خوانده می‌شود و قرآن تلاوت می‌شود، برای اهل آسمان نورانی است، چنانچه ستارگان برای اهل زمین نورافشانی می‌كنند.
7. و رسول خدا فرموده‌اند: «مَنْ كَثُرَ صَلَاتُهُ بِاللَّیْلِ حَسُنَ وَجْهُهُ بِالنَّهَار» هر كس كه بیشتر در شبانگاهان نماز بخواند رویش در روز زیباتر است.
8. و بالاخره امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: «إن الرجل لیكذب الكذبة فیحرم بها رزقه قلت و كیف یحرم رزقه فقال یحرم بها صلاة اللیل فإذا حرم صلاة اللیل حرم الرزق». گاهی كسی دروغی می‌گوید و به این علت روزی او كم می‌شود. راوی سؤال می‌كند كه چگونه روزی او كم می‌شود؟ حضرت پاسخ دادند: به خاطر دروغ از نماز شب محروم می‌شود و وقتی از نماز شب محروم شد روزی‌اش كم می‌شود.
در پایان این قسمت خیلی بجاست تا سخن مهم علامه طباطبایی (قدس سره) را در این‌باره بیاوریم كه می‌فرمود: یك روز در مدرسه‌ای ایستاده بودم كه مرحوم قاضی (استاد علامه در اخلاق و عرفان) از آن جا عبور می كردند. چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه من گذاردند و گفتند: ای فرزند! دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، آخرت می‌خواهی نماز شب بخوان!

* كیفیت و وقت نماز شب

وقت آن: وقت اصلی نماز شب از نصف شب تا اذان صبح است؛ و نصف شب معمولاً یازده ساعت و ربع بعد از ظهر شرعی است. اما هرچه به طرف اذان صبح نزدیك‌تر باشد فضیلت آن بیشتر است.
نظر به اهمیت آن، دو وقت دیگر هم برای آن ذكر كرده‌اند.
الف) خواندن قضای آن برای كسی كه شب هنگام آن‌را بجا نیاورده است كه می‌تواند در هر ساعتی كه بخواهد قضای آن‌را بجا آورد.
ب) وقت تعجیل: برای جوان و كسی كه بیداری شبانه برای او سخت است كه می‌تواند بعد از نماز عشا آن‌ را بجا آورد.
ارزش وقت اصلی از همه بیشتر است و قضای آن در درجه دوم و وقت تعجیل در رتبه سوم قرار دارد.

كیفیت آن: نماز شب یازده ركعت است كه به سه قسمت تقسیم می‌شود:
الف) ابتدا چهار تا دوركعتی به نیت نافله شب (جمعاً هشت ركعت)
ب) بعد از آن دو ركعت به نیت نماز شَفع.
ج)و بعد از نماز شفع یك ركعت به نیت نماز وتر (مثل فطر بخوانید).
نمازهای دو ركعتی آن مثل نماز صبح است. نماز یك ركعتی هم این‌گونه است كه بعد از حمد و سوره قنوت می‌خواند و بعد از قنوت ركوع و سجده كرده و نماز را با تشهد و سلام تمام می‌كند. در قنوت نماز وتر هر دعایی می‌توان كرد اما دعاهای خاصی هم برای آن ذكر شده كه می‌توانید در مفاتیح‌الجنان آن‌را بیابید. (برای شمردن ذكرها در قنوت نماز وتر، می‌توان در یك دست تسبیح نگه داشت و با یك دست قنوت گرفت).
البته اگر كسی چهار ركعت از نافله های شب را در وقت اصلی آن بخواند می‌تواند بقیه نمازها را در هر وقتی از روز یا شب كه می‌خواهد به نیت ادا بخواند.
و نیز لازم نیست كه همه یازده ركعت را بخواند بلكه می‌تواند فقط نماز وتر یا هر مقداری را كه مایل بود بخواند؛ و اگر كسی برای همه نمازها وقت یا حوصله ندارد بهتر است سه ركعت آخر یعنی شفع و وتر را بخواند.
از همه مؤمنان كه توفیق بیداری سحرگاهان را دارند التماس دعا داریم.

نویسنده: حجت‌الاسلام مرتضی كیوانی
 



سه شنبه 16 اسفند 1385برچسب:, :: 23:12 ::  نويسنده : کامران مومن زاده

نام كتاب : راز نماز (براى جوانان )
تاءليف : محسن قرائتى
تدوين : جواد محدّثى
فهرست مطالب 
 سخن ناشر
 اى مهربان خداى
 نماز، عبادتى بزرگ
 چرا عبادت ؟
 ريشه هاى عبادت
  1. عظمت خدا
  2. احساس نياز و وابستگى
  3. سپاس نعمت
  4. فطرت
 چگونه عبادت كنيم ؟
  1. آگاهانه باشد.
  2. عاشقانه باشد.
  3. خالصانه باشد.
  4. خاشعانه باشد.
  5 . مخفيانه باشد.
 شرايط تكليف
  1. بلوغ
  2. قدرت
  3. اختيار
  4. عقل
 عبادت ، در ترازوى سنجش
 شرايط صحّت عبادت
 شرايط قبولى عبادت
  1. در بُعد اعتقادى ، ((ايمان ))
  2. در بُعد سياسى ، ((ولايت ))
  3. در بُعد اخلاقى ، ((تقوا))
  4. در بُعد اقتصادى ، ((رسيدگى به محرومين ))
  5 . در بُعد اجتماعى ، ((خوش رفتارى ))
  6. در بُعد خانوادگى ، ((رعايت حقوق ))
 نشانه قبولى عبادت
 شرايط كمال عبادت
  1. مشكل تر بودن
  2. نظم و تداوم
  3. مهم تر بودن
  4. بركت داشتن
  5 . سبقت گرفتن
  6. نشاط و دوام
  7. بصيرت و يقين
 سيماى نماز
 نماز، سپاس نعمت
 ادب و آداب نماز
 مقدّمات نماز
  1. طهارت
  2. لباس و مكان نمازگزار
  3. شناخت قبله
  4. اذان
 مقارنات نماز
  1. نيّت
 نيّت چيست ؟
 اخلاص
  راه رسيدن به اخلاص
  نشانه هاى اخلاص
  1. عدم توقّع از ديگران
  2. توجّه به تكليف ، نه عنوان
  3. پشيمان نشدن
  4. عدم تاءثير استقبال يا بى اعتنايى
  5 . يگانگى ظاهر و باطن
  2. تكبير
  3. قرائت
 سوره حمد
 سوره توحيد
  4. ركوع
  5 . سجود
  6. ذكر سُبْحانَ اللّه
  7. قنوت
  8 . تشهّد
  9. سلام
 تعقيبات نماز
 تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام
 سجده شكر
 نماز جماعت
 عدالت پيشنماز
 نمازهاى ديگر
  1. نماز جمعه
  2. نماز باران
 آداب اين نماز از جمله عبارت اند از:
  3. نماز عيد
  4. نمازهاى نافله
 نافله ، نماز صبح ، دو ركعت ، پيش از نماز صبح .
 نافله ، نماز ظهر، هشت ركعت ، پيش از نماز ظهر.
 نافله ، نماز عصر، هشت ركعت ، پيش از نماز عصر.
 نافله ، نماز مغرب ، چهار ركعت ، بعد از نماز مغرب .
 نافله ، نماز عشا، دو ركعت نشسته ، پس از نماز عشا.
 نافله شب (نماز شب ) يازده ركعت ، پيش از اذان صبح كه هشت ركعت آن ، نافله شب نامدارد و دو ركعتش به نام نماز شَفع و يك ركعت هم به نام نماز وَترمشهور است
 



ادامه مطلب ...


صفحه قبل 1 1 2 3 4 5 ... 6 صفحه بعد

درباره وبلاگ

به وبلاگ من خوش آمدید
آخرین مطالب
پيوندها

تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک  ابتدا ما را با عنوان نماز و آدرس almobin.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.





نويسندگان


ورود اعضا:

آمار وب سایت:
 

بازدید امروز : 5
بازدید دیروز : 2
بازدید هفته : 94
بازدید ماه : 151
بازدید کل : 5085
تعداد مطالب : 60
تعداد نظرات : 4
تعداد آنلاین : 1